Marie-Line Nicolaï over jongeren, smartphones en sociale media

Dag Marie-Line, kun je kort vertellen wat je precies doet in je professionele leven?

Marie-Line Nicolaï: ‘Ik werk in hoofdberoep als hulpverlener bij het JAC en in bijberoep als equicoach. Bij het JAC in Sint-Truiden kunnen jongeren en jongvolwassenen tussen 12 en 25 jaar bij me terecht met al hun welzijnsvragen. Die vragen gaan over uiteenlopende thema’s zoals zelfbeeld, stress of relaties. En vragen over smartphonegebruik komen ook voorbij.’

Zit je zelf op sociale media?

Marie-Line: ‘Als medewerker bij het JAC help ik onze bedrijfsaccounts op Facebook en Instagram onderhouden. Privé ben ik actief op Facebook en Instagram en kijk ik naar filmpjes op TikTok.’

Uit onderzoek blijkt dat sociale media verslavend zijn en een negatieve impact hebben op slaapkwaliteit en zelfbeeld. Ze zouden wel helpend zijn in het onderhouden van contacten. Stemmen die resultaten overeen met de vragen waarmee jongeren naar jou komen?

Marie-Line: ‘Absoluut! Zeker bij jongeren speelt een belangrijk deel van hun leven zich online af. Dat heeft voor- en nadelen. Ze kunnen contacten onderhouden met veel meer mensen dan wanneer ze dit enkel offline zouden doen. Maar tegelijkertijd bezorgt hen dat ook druk of stress. Ze hebben het gevoel dat ze voortdurend aan moeten staan en worden bij elke melding naar hun smartphone gezogen.’

Voor jongeren zijn sociale media iets heel vanzelfsprekends.

Komen jongeren naar je toe met de vraag of ze op sociale media moeten blijven?

Marie-Line: ‘Nee, voor jongeren zijn sociale media iets heel vanzelfsprekends. Ze zijn ermee opgegroeid. Het is een deel van hun leven. Als ze me vragen stellen, dan gaan die eerder over het werken aan een gezonde relatie met hun smartphone en sociale media. Jongeren zien bijvoorbeeld al die perfecte plaatjes op hun socials voorbijkomen en voelen dat die stroom aan beelden een invloed heeft op de manier waarop ze naar zichzelf of hun toekomst kijken.’

Hoe ga je als hulpverlener om met dat soort vragen?

Marie-Line: ‘Samen met de jongere doe ik een soort realiteitscheck van wat ze voorbij zien komen. Ik leg vragen voor zoals “Is die persoon wel altijd zo gelukkig als op die foto’s?” of “Heeft die persoon soms ook last van gevoelens van onzekerheid, eenzaamheid of stress?” Wat ik ook soms doe is jongeren laten stilstaan bij de manier waarop een beeld tot stand komt. Foto’s of video’s lijken spontane shots uit het dagelijks leven, maar vaak zijn er dingen in scène gezet of zijn de beelden achteraf bewerkt. Op die manier wil ik hen laten zien dat zo’n perfect beeld een fragment is uit het leven van een influencer. En dat leven is niet altijd mooi, vol geluk en perfect.’

Ik raad iedereen aan om verschillende soorten accounts te volgen, ook accounts van mensen die beelden of verhalen uit het echte leven delen zonder filter.

‘Ik raad iedereen aan om verschillende soorten accounts te volgen, ook accounts van mensen die beelden of verhalen uit het echte leven delen zonder filter. Als je enkel perfecte plaatjes ziet voorbijkomen, ook al weet je dat ze maar een deel van iemands leven laten zien, dan is de kans groot dat zoiets toch onder je vel kruipt. Daarom: ga voor een goeie mix van accounts.’

In onderzoek wordt wel vaker de link gelegd tussen sociale media en hun negatieve impact op het ervaren van geluk. Herken je dat?

Marie-Line: ‘Wat is geluk? Voor iedereen is het antwoord op die vraag anders. Als jongeren hun antwoord enkel baseren op wat ze op hun socials zien, dan raken sommigen heel ver verwijderd van wat ze belangrijk vinden. Ik herinner me nog het verhaal van dj Steve Aoki. Hij gooide tijdens zijn optredens altijd een taart naar zijn publiek. Wie de taart in het gezicht kreeg, beschouwde dat als een gigantische eer. Als die taart jouw referentie wordt om jezelf als gelukkig te omschrijven, dan maak je het jezelf erg moeilijk. Het leven speelt zich niet af op de eerste rij van Tomorrowland.’

Ik help jongeren nadenken over wat hen echt gelukkig maakt en hoe hun verwachtingen zich verhouden tot de realiteit.

‘Ik help jongeren nadenken over wat hen echt gelukkig maakt en hoe hun verwachtingen zich verhouden tot de realiteit. We gaan samen op zoek naar welke stappen ze kunnen zetten om meer geluk te ervaren. Als daar een smartphone en socials bijhoren, prima. Maar als ze liever iets anders gaat doen, dan investeren ze hun tijd beter offline en in dingen die hen echt energie en geluk brengen.’

Uit de Nieuwsbarometer blijkt dat jongeren hun nieuws vooral op sociale media zoeken. Hoe kijk jij daarnaar als hulpverlener?

Marie-Line: ‘Ook dat herken ik helemaal. Ik hoor nog weinig jongeren zeggen dat ze naar het nieuws kijken of de krant lezen. Info over oorlogen, verkiezingen en andere nieuwswaardige gebeurtenissen vinden ze op de platformen waar ze actief zijn. In gesprekken die ik daarover met jongeren heb, moedig ik hen wel aan om met een kritische blik te kijken naar wat bijvoorbeeld Facebook op TikTok als nieuws aanreiken. Ik benadruk daarin hun eigen verantwoordelijkheid. Als je elk nieuwsbericht zomaar voor waar aanneemt, is de kans reëel dat je een hoax (verkeerde, achterhaalde of oncontroleerbare informatie die op het internet wordt gedeeld, nvdr) helpt verspreiden door op de like-, hartje- of deelknop te klikken.’

Stel: ik wil minder tijd op mijn smartphone doorbrengen? Bestaan er enkele quick fixes die mensen na het lezen van dit interview kunnen toepassen?

Marie-Line: ‘Tips zijn er genoeg, maar ze gaan pas echt voor je werken als het voor jou duidelijk is waarom je minder tijd op je smartphone wilt doorbrengen en waaraan je de vrijgekomen tijd wilt besteden. Zodra dat voor jezelf duidelijk is, kun je een aantal dingen doen die ervoor zorgen dat jouw smartphone minder snel je aandacht trekt of vasthoudt.’

Als je elk nieuwsbericht zomaar voor waar aanneemt, is de kans reëel dat je een hoax helpt verspreiden door op de like-, hartje- of deelknop te klikken.

‘Een klassieke tip is: zet alle meldingen uit en kijk op enkele vaste tijdstippen naar je berichtenapps. Maak ook aan je omgeving duidelijk dat je op die manier werkt. Een andere tip: verplaatst regelmatig je apps op je startscherm. Want een klik op een app gebeurt na een tijdje bijna op automatische piloot. Door alles eens goed overhoop te halen, geef je jezelf enkele seconden tijd cadeau waarin je je kunt afvragen of het echt wel zo noodzakelijk is om die app te raadplegen. Een laatste, makkelijk tip is je scherm in zwartwit zetten. Je smartphone wordt op slag een pak minder aantrekkelijk.’

Heb je een vraag voor het JAC? Er is altijd een JAC-vestiging bij jou in de buurt. Je kunt hen ook bereiken via mail, chat of telefoon. Ga naar jac.be en neem contact op via het kanaal dat je zelf het liefst gebruikt.

CAW Limburg maakte ook in 2024 mensen sterker. Dat doen we steeds meer in samenwerking met vele partners. Neem een duik in ons jaarverslag en ontdek alle cijfers en verhalen.