Sophie Verschueren begeleidt mensen die seksueel grensoverschrijdend gedrag hebben gepleegd

Dag Sophie, kun je vertellen wat je doet bij het CAW Limburg?

Sophie Verschueren: ‘Samen met de collega’s van mijn team begeleid ik mensen die seksueel grensoverschrijdend gedrag hebben gepleegd of dreigen te plegen. We werken met volwassenen en met jongeren vanaf 12 jaar. Mensen komen bij ons terecht op vrijwillige basis of als gevolg van een juridische maatregel. Ons doel is om te voorkomen dat cliënten in de toekomst grensoverschrijdend gedrag stellen en dat er nieuwe slachtoffers vallen.’

Hoe verloopt een aanmelding van een cliënt op jouw dienst?

Sophie: ‘Onder de vlag van SPECTRA werkt CAW Limburg structureel samen met Integra tijdens de intakefase. Na een eerste verkennend gesprek met een cliënt bekijken we welke organisatie het meest geschikt is om de begeleiding op te nemen. We baseren ons hiervoor onder andere op een inschatting van de kans op herval. Is die eerder laag, dan zal het CAW als eerstelijnsorganisatie mensen verder helpen. Schatten we de recidive hoger in, dan sluit het aanbod van Integra beter aan. Naast de kans op herval houden we bij de inschatting ook rekening met andere elementen zoals de seksuele problematiek, de feiten of de nood aan opvolging door een psychiater.’

Ons doel is om te voorkomen dat cliënten in de toekomst grensoverschrijdend gedrag stellen en dat er nieuwe slachtoffers vallen.

‘We werken met Integra niet alleen samen tijdens de intakefase. Ook voor de organisatie van groepswerkingen slaan we de handen in elkaar. We zetten onder andere een internetgroep op over seksueel grensoverschrijdend gedrag online.’

Wat moeten we ons voorstellen bij de begeleiding van een cliënt die bij het CAW terechtkomt?

Sophie: ‘We werken 1-op-1 en op maat van de mensen. Elk hulpverleningstraject is anders. We investeren sterk in de opbouw van een vertrouwensband tijdens de eerste gesprekken. We hebben het over gevoelige thema’s zoals seksualiteit en grenzen. Veel mensen ervaren ook schuld en schaamte om wat er is gebeurd. Die thema’s bespreekbaar maken lukt enkel als cliënten zich veilig voelen en vertrouwen hebben in de hulpverlener die naast hen zit.’

Hoe maak je mensen bewust van het feit dat ze grensoverschrijdend gedrag hebben gepleegd?

Sophie: ‘We werken met het vlaggensysteem van Sensoa. Die methodiek is helpend om samen met cliënten op een eenvoudige manier seksueel grensoverschrijdend gedrag in kaart te brengen. Mensen begrijpen dankzij deze methodiek beter welk soort gedrag oké is en waar bepaalde grenzen liggen. De tool helpt ons ook om het onderwerp bespreekbaar te maken.’

Mensen begrijpen vaak hun eigen gedrag niet.

‘Mensen begrijpen vaak hun eigen gedrag niet. We gaan daarom samen op zoek naar inzicht in de manier waarop de feiten tot stand zijn gekomen. We leren cliënten om aangrijpingspunten te herkennen. Je kunt dit beschouwen als een soort reflectiemomenten die hen de kans bieden om afstand te nemen van wat er aan het gebeuren is. Die afstand en reflectie kunnen helpend zijn om tijdens moeilijke moment in de toekomst ander, positief gedrag te stellen.

‘Naast het vlaggensysteem werken we met het Good Lives Model. Dit model helpt mensen om voor zichzelf helder te krijgen wat ze echt belangrijk vinden in het leven. Ze krijgen een beter zicht op hun krachten en hoe ze die meer kunnen inzetten in de toekomst met positief gedrag. Hun levenskwaliteit verhoogt en de kans op herval verlaagt.’

Zitten mensen met veel vragen als ze bij jou terechtkomen?

Sophie: ‘Veel mensen die ik spreek kwamen nooit eerder in contact met justitie. Ze stellen zich vragen als “Kan ik in de gevangenis belanden?”. Ze maken zich ook zorgen over hun zaak en de potentiële gevolgen van een veroordeling.’

Veel mensen zijn de weg kwijt.

‘Naast dat juridische luik zijn er ook veel vragen rond mentaal welzijn. Veel mensen zijn de weg kwijt. Ze maken zich zorgen over hun toekomst of over de reactie van hun partner, gezin of nabije omgeving. Ze vragen zich ook af of de pers de feiten zal oppikken en hoe ze daarmee moeten omgaan.’

Hoe kijk je zelf naar de berichtgeving over seksueel grensoverschrijdend gedrag in de media?

Sophie: ‘Praten over grenzen is nodig en belangrijk. De media kunnen daarin een rol opnemen. Ik pleit wel voor correcte berichtgeving met aandacht en respect voor slachtoffers, maar ook van mensen die van grensoverschrijdend gedrag beschuldigd worden. Iemand bij naam noemen en in beeld brengen vind ik niet ok. Ook zonder media-aandacht staat het leven van slachtoffers en plegers op z’n kop. Van onvolledige, onjuiste of sensationele berichtgeving wordt niemand beter.’

Afgaand op berichten in de media lijkt het aantal gevallen van grensoverschrijdend gedrag online toe te nemen. Ervaar jij dit ook in je werk als hulpverlener?

Sophie: ‘We brengen steeds meer tijd online door, dus het is niet vreemd dat grensoverschrijdend gedrag ook daar stijgt. Er zijn ook steeds meer mogelijkheden om online feiten te plegen. De opkomst van AI heeft die tendens versterkt en versnelt.’

We brengen steeds meer tijd online door, dus het is niet vreemd dat grensoverschrijdend gedrag ook daar stijgt.

‘We zien dat jongeren vaker grensoverschrijdend gedrag online vertonen. Grenzen opzoeken, en helaas ook overschrijden, hoort bij de leeftijd, soms met verstrekkende gevolgen voor de slachtoffers. De anonimiteit die eigen is aan sommige platformen zorgt ervoor dat jongeren, maar ook volwassenen, onvoldoende stilstaan bij de impact van hun gedrag. Ons hulpverleningsaanbod moet de realiteit volgen.’

‘Op dit moment loopt er bijvoorbeeld een internetgroep waarin we aan de slag gaan met mensen die grensoverschrijdend gedrag online hebben gepleegd. Via psycho-educatie en oefeningen proberen we hen bewust te maken van grenzen, zowel hun eigen grenzen als die van de ander.’

Wat brengt zo’n traject in groep teweeg bij deelnemers?

Sophie: ‘Door in te zetten op psycho-educatie leren mensen beter omgaan met grenzen. Maar we doen meer dan dat. Een interventie die vaak veel impact heeft is het tonen van getuigenissen van mensen die slachtoffer zijn van grensoverschrijdend gedrag. Door die confrontatie worden deelnemers zich bewust van de gevolgen van hun gedrag. De schade die ze hebben aangericht krijgt plots een gezicht en een verhaal. Dit helpt hen om de ernst van hun acties te zien en in de toekomst ander gedrag te stellen.’

Wat me de laatste jaren steeds meer opvalt is dat de mensen die bij ons terechtkomen vaak zware levensgeschiedenissen met zich meedragen.

We doen dit interview naar aanleiding van ons jaarverslag. Zo’n verslag is altijd een mooie aanleiding om terug te blikken. Welk verhaal van op de werkvloer van 2024 is bij jou blijven hangen?

Sophie: ‘Wat me de laatste jaren steeds meer opvalt is dat de mensen die bij ons terechtkomen vaak zware levensgeschiedenissen met zich meedragen. Een moeilijke jeugd, hechtingsproblemen, verregaande vormen van isolement en eenzaamheid, … Ik hoor veel heftige verhalen. Ik wil daarmee grensoverschrijdend gedrag niet goedpraten. Mensen moeten hun verantwoordelijkheid nemen wanneer ze grenzen overschrijven. Maar iemands levensverhaal leren kennen, helpt me als hulpverlener om beter te begrijpen hoe iemand ertoe komt om seksueel grensoverschrijdend gedrag te stellen.’

Meer weten over SPECTRA? Surf naar de webpagina op caw.be voor meer info.

CAW Limburg maakte ook in 2024 mensen sterker. Dat doen we steeds meer in samenwerking met vele partners. Neem een duik in ons jaarverslag en ontdek alle cijfers en verhalen.