Projectdossier Zorghostel

Wat?

Het project Zorghostel werd in 2017 opgestart in Antwerpen-Noord. Het gaat om een innovatieve woonvorm voor meerderjarige chronisch dak- en thuislozen met meervoudige problematiek waaronder verslaving aan drugs en een bijkomende psychiatrische problematiek of mentale beperking. Omdat de hulpverlening rond de meest complexe dossiers te gefragmenteerd was, kregen bepaalde profielen niet de zorg die ze nodig hebben. Dit mondde uit in een slechte leefsituatie voor de personen in kwestie alsook een veruitwendiging van problemen op het openbaar domein onder de vorm van overlast en overlevingscriminaliteit. Het gaat om het eerste project van zijn soort in België.

Als antwoord op deze problematiek vindt binnen KADANS (ketenaanpak dak- en thuislozen Antwerpen stad) samenwerking tussen verschillende sectoren plaats. In KADANS zetelen CAW, ggz, politie, justitie en Stad Antwerpen. Door het aanbieden van integrale, persoonsgerichte zorg binnen een housing first aanpak komt er stabiliteit bij de bewoner en kan er gewerkt worden aan persoonlijk én maatschappelijk herstel.

Waarom?

Zorghostel biedt een woonvorm op maat. Er is intensieve, aanklampende begeleiding, waarbij rekening wordt gehouden met individuele noden en behoeften. Deze vorm van huisvesting en begeleiding zorgt voor de noodzakelijke stabiliteit om op andere levensdomeinen vooruitgang te boeken. Naast een gunstige impact op de bewoner zelf, varen ook buurt en samenleving hier wel bij.

Bewoner: Huisvesting in Zorghostel betekent voor de bewoner op termijn een verhoging van de levenskwaliteit. We begeleiden de bewoner op alle levensdomeinen (geestelijke en fysieke gezondheid, activering, sociaal netwerk, budgetbegeleiding etc.). We werken naar meer zelfredzaamheid toe. Stelselmatig schakelt de bewoner over van ‘overleven’ naar ‘leven’.

Buurt: Aangezien de straat in huis wordt getrokken vermindert de overlast in de buurt en in de stad aanzienlijk. Immers gaat het om ‘veelplegers’. Team Data van Politie Antwerpen berekende in 2018, een jaar na opstart van het Zorghostel dus, de effecten met betrekking tot recidive van criminaliteit en overlast. Zij stelden vast dat na huisvesting het gemiddeld aantal politiecontacten en GAS inbreuken per persoon gehalveerd is. De gepleegde feiten zijn ook minder zwaar dan vóór huisvesting.

Samenleving: Zorghostel is kostenefficiënt. Tegenover de meerkost van infrastructuur en begeleiding, staan verminderde kosten op verschillende vlakken: minder politionele en justitiële tijdsinvestering rond overlast en criminele feiten, wegvallen impact op reguliere opvangcentra, daling aantal spoedopnames, daling aantal gedwongen opnames in psychiatrische afdeling, daling gevangeniskosten…

Voor wie?

KADANS, die bewoners aan het Zorghostel toewijst, richt zich op een specifieke groep van daklozen, namelijk mensen met meervoudige problemen die overlast veroorzaken. Het gaat om mensen met een dubbele diagnose: zij kampen gelijktijdig met een psychische aandoening (zwakbegaafdheid, psychotische kwetsbaarheid …) en een middelenverslaving. Het middelengebruik en de symptomen van de psychische aandoening versterken elkaar en bemoeilijken de behandeling van beide problematieken. Deze doelgroep beschikt over weinig woonvaardigheden en heeft nood aan 24/7 toezicht en ondersteuning.

In feite gaat het in het Zorghostel om ‘laatstelijnshulp’, om mensen met meervoudige problematiek die nergens (meer) terecht kunnen, vaak na meerdere mislukte voorgaande hulptrajecten.

Hoe?

Een multidisciplinair team omringt bewoners van het Zorghostel. CAW zorgt voor de woonbegeleiding (persoonlijke en huiselijke hygiëne, samen naar winkel gaan etc.) en psychosociale hulpverlening (hulp bij sociale administratie, vastleggen afspraken met experten, herstellen netwerk, contact met justitieassistent, budgetbegeleiding etc.) Begeleiders en hulpverleners van CAW werken volgens Nieuwe Autoriteit, de basishouding die verbinding tussen begeleider en cliënt mogelijk maakt. Nieuwe Autoriteit wordt in verschillende sectoren ingezet, als bewezen good practice.

Aangezien het een doelgroep van zorgmijders betreft, maken we de zorg zo laagdrempelig mogelijk, door hulpverleners uit verschillende sectoren in huis te ontvangen. Het gaat om het mobiel psychiatrisch team van ZNA, een verslavingszorgmedewerker van Free Clinic, een activeringsmedewerker van Free Clinic en thuisverplegers van StadsCare voor somatische zorg (wondzorg, medicijnen etc.) Daarnaast werkt Zorghostel met een vaste huisarts en een vaste psychiater, waarmee op regelmatige tijdstippen wordt overlegd. Sommige bewoners doen ook een beroep op de thuiszorgers van Cinaps, Thuiszorg Vleminckveld (Coach In Nabijheid van Persoon en Samenleving).

Zorghostel heeft afspraken met de relevante partners in de omgeving van de woonvoorziening zoals politie en buurtregie, dit met het oog op het vermijden en remediëren van overlastsituaties in de omgeving. De wijkagent en het wijkteam kennen de werking en de bewoners.

Hoe werkt de gemengde financiering in Antwerpen?

In Antwerpen wordt de werking van het Zorghostel gefinancierd door het lokaal bestuur en het RIZIV (pilootproject binnen geïntegreerde zorg), ter waarde van €180 per bewoner per dag. Elke bewoner betaalt daarnaast een huurprijs conform de huurprijzen in de sociale huur. De infrastructuur wordt voorzien door het lokaal bestuur.

Daartegenover staat een kostenvermindering voor de samenleving:

• kostprijs psychiatrische afdelingen: €333/nacht;
• kostprijs gevangenis n.a.v. bestuurlijke aanhouding: €250/nacht;
• kostprijs arbeidsuren politie interventies;
• kostprijs arbeidsuren parketmagistraat;
• kostprijs arbeidsuren medisch spoed- en residentieel personeel;
• kostprijs langdurige gevangenschap;
• kostprijs bezetting reguliere nachtopvang.