Kunst in virtuele bezoekruimte Leuven Centraal

Wat is project SESAME?

Sinds vorig jaar is er in de gevangenis Leuven Centraal de mogelijkheid om virtueel te beeldbellen met familie. De muur die in beeld komt achter de gedetineerde was kaal en wit en dat wilden we opvrolijken. Enkele gedetineerden engageerden zich om met een begeleider van Collectief KNEPH aan te de slag te gaan om schilderijen te ontwerpen.

De onderwerpen die verwerkt zijn in de schilderijen vertellen over levensvragen, verlangens, droombeelden,… De vier schilderijensembles hebben elk een centraal groot paneel met een specifiek onderwerp. Ze worden langs weerzijden omringd door commentaarschilderijtjes. De middenpanelen werden in het atelier gerealiseerd door een klein groepje. Aan de kleine paneeltjes konden de schilders individueel verder werken in hun cel.

Het resultaat van al dat creatieve werk werd onlangs voor de eerste keer getoond tijdens de officiële opening van de virtuele bezoekruimte.

“Door de deskundige, doordachte maar vooral zeer warme begeleiding van van KNEPH is er zeer veel gebeurd in de groep. Er werd van bij de start ingezet op een veilige en constructieve sfeer en die was er ook meteen. Het werd voor mij ook zeer zichtbaar hoe zinvol en nodig zulke projecten zijn in een gevangeniscontext en hoe veel betekenis ze kunnen hebben. Niet enkel het resultaat, maar vooral het groepsproces ernaartoe. Telkens ik het atelier binnen liep, hing er een sfeer van ‘hyperfocus’ in de ruimte, iedereen was echt in uiterste concentratie. Met Pink Floyd op de achtergrond en af en toe een koffiemomentje tussenin werkten ze samen zeer gedreven aan vier prachtige sets waarvan ik zelf het resultaat echt niet had kunnen inbeelden.” – Anne, organisatieondersteuner Leuven Centraal

Beleving bij de schilders

Voor de mannen die deelnamen was dit project duidelijk meer dan enkel schilderen. Het mogen en kunnen creëren maakte vaak meer los. Hier een greep uit hun reacties:

“Het schildersatelier was een uitlaatklep. Alles blijft malen in het hoofd, dat ontploft soms bijna, en echt kunnen spreken over wat er gebeurd is of wat dit teweeg bracht voor mezelf of anderen, is niet mogelijk. Met kunst werken is anders dan therapie, het gaat veel dieper.”

“In de gevangenis word ik gedwongen om tot rust te komen. Ik wil die tijd benutten om te veranderen. En dat kan door inzicht te verwerven. Via kunst kan ik dit doen. In het atelier is er stilte.”

“Door te tekenen komt er emotioneel veel los dat ik aan niemand anders kon toevertrouwen. We werken samen in dezelfde ruimte en met deze mensen kan ik me laten zien. Ne serieuze babbel, iets samen oplossen …. Dat doet veel.”

“Verlies van menselijkheid is een feit. Anderen bekijken u als een monster. Ik heb ook een afschuw van mezelf, ik zit hier niet voor niks. Maar ben ik geen mens meer? Ik wist niet dat ik ook iets kan vertellen, maar het gebeurt in het atelier vanzelf.”

“Een ontsnappingskans van de gevangenissituatie: het is overleven, op alle gebied. Met fantasie en beelden maken zit ik nog wel met mijn lijf vast maar mijn geest kan bewegen. De omgevingscontext is anders.”

“Kunst maakt alles mooier. Het leven wordt draaglijker, zeker hier waar alles ingeperkt wordt.”

“We worden (door ons verleden) gecategoriseerd, we zijn killers of misdadigers en blijven dat. Maar verandering kan ook, of ik weet dat niet, ik hoop dat. Het is een wake up call ,voor onszelf en voor de instelling, dat we mensen zijn.”

“In de gevangenis voel ik me een gedrild mens. Hier in het atelier, ben ik geen object meer, ben ik niet meer ontmenselijkt. Door wat ik doe, zeg, denk, voel…”

“Sociale band met de maatschappij (re-integratie) kan door culturele en persoonlijke groei. Dat is een universeel recht van de mens.”

“Vanaf het eerste moment was het magisch wat er gebeurde in het atelier. We bouwden bruggen, we maakten connecties…”

“Het was meer dan bezigheid of recreatie. Onze weerbaarheid groeide. Kunst maken is veelzijdig: niet alleen technisch bijleren, ook creatief denken werd gestimuleerd. En het is ook sociaal: open staan voor wat anderen denken en doen.”