Blijf in uw kot, maar wat als je dat al deed?
De situatie in de gevangenissen tijdens de coronalockdown.
Sinds enkel weken leven we met z’n allen in lockdown. We blijven binnen om de verdere verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. We mogen ons enkel buiten begeven voor noodzakelijke zaken, zoals boodschappen en noodgevallen. Gelukkig kunnen we dankzij digitale technologie, zoals Facetime, Skype, … onze vrienden en familie toch nog zien en spreken. Onze gezellige aperitief op vrijdagavond werd vervangen door een e-peritief. Heel wat verbindende initiatieven duiken op via sociale media. Allerlei tips worden aangereikt om je niet alleen te voelen tijdens deze moeilijke tijden. Maar hoe ziet de situatie eruit voor de gevangenen? Ook hun bezoek en activiteiten werden geschrapt om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan.
“Het CAW besliste om vanaf 18 maart om alle face-to-face hulpverleningsgesprekken stop te zetten. Om zo onze medewerkers en cliënten te beschermen tegen deze onzichtbare vijand” zegt Anita Cautaers, directeur CAW Groep. We garanderen onze hulpverlening via mail, telefoon en chat. De teams Justitieel Welzijnswerk (JWW) die met gevangenen en hun context werken, staan voor de uitdaging. Ook zij moeten werken vanop afstand. Dit is geen evidentie. De gevangenissen zijn immers op vlak van ICT en Telecom niet afgestemd op de realiteit van de huidige maatschappij.
Beperkt belkrediet
Sinds 20 maart is het gratis nummer 0800-nr in werking, speciaal voor de gedetineerden. Zo zetten we maximaal in op de verbinding tussen de cliënt en hulpverlener. Vaak hebben gedetineerden niet de financiële ruimte om te bellen naar betalende nummers. Daarom kozen we voor een gratis nummer waarbij het CAW de kostprijs van het telefoongesprek betaalt. Zo kunnen gevangenen hun belkrediet gebruiken voor telefoontjes naar familieleden en vrienden. Het zou goed zijn dat andere organisaties ook een gratis telefoonnummer aanbieden. Zeker in deze bijzondere tijd. De voorbije week kregen we gemiddeld 300 oproepen per dag van alle gevangenissen in Vlaanderen en Brussel.
JWW medewerker Stefaan: “Op dag 1 rinkelde om 9u stipt onze telefoon. Cliënten waren dankbaar, gaven aan dat ze lang naar dit telefoongesprek hadden uitgekeken. Vooral eigen cliënten konden meteen hun bezorgdheden uiten, hun angsten delen. Sommige cliënten maakten net een zeer moeilijke periode door in de gevangenis en door de corona-maatregelen kan geplande ondersteuning niet doorgaan. Het gaat bijvoorbeeld over gedetineerden met een psychische problematiek, donkere gedachten of moeilijkheden met het reguleren van hun emoties, mensen die echt nood hebben aan gesprek om te kunnen ventileren en alles op een rijtje te zetten. Het was ook voor mij, als trajectbegeleider, een opluchting om dit via de telefoon te kunnen doen.”
Wat met lopende trajecten?
De afsluiting van de buitenwereld zorgt voor extra onzekerheid voor gevangenen en hun familieleden. “We merken veel praktische vragen en bezorgdheden bij de gedetineerden” licht Hannelore Pintelon, voorzitter JWW overleg – CAW Noord-West-Vlaanderen, toe. Veel gevangenen maken zich zorgen over lopende trajecten: gaan zittingen nog door, wat met geplande opnames of voorbereidingen op vrijlatingen, vertragen van toekomstperspectieven, …, maar ook: vragen over huisvesting en financiën. “Er is veel onwetendheid en dit zorgt voor stress bij de gedetineerden”.
Ongerustheid over familieleden in buitenwereld
Gedetineerden maken zich zorgen over hun familieleden die buiten zijn, maar ook de familieleden contacteren ons omdat ze zich zorg maken over de gedetineerden. “Mijn vrouw staat er nu alleen voor met de kinderen en kan geen beroep meer doen op onze ouders.” vertelt Jan (34 jaar). “We merken op dat de gedetineerden enorm rustig en verstandig omgaan met deze coronasituatie. Ze zijn bezorgd over het hun familieleden en het binnenkomen van het virus, maar we zien veel begrip over de situatie en de genomen maatregelen.” aldus Hannelore Pintelon.
Geen (kinder)bezoek
Naast de individuele hulpverlening is ook het groepsaanbod weggevallen. Samen met andere actoren (onderwijs, cultuur en sport) kijken we per gevangenis welk aanbod wel mogelijk is, zoals ontspanningspakketten met een combinatie van kruiswoordraadsels, sport- en fitnessoefeningen en oefeningen vanuit onderwijs.
Om het wegvallen van het (kinder)bezoek op te vangen ontstaan allerlei initiatieven. In een paar gevangenissen worden skypegesprekken met familie mogelijk gemaakt. Wij voorzien kaarten om te verzenden naar hun gezin, partner, ouders en vrienden. “Gezien de weinige financiële middelen die gedetineerden hebben zijn wij momenteel in onderhandeling met B-Post om deze kaarten aan een gunstiger tarief of zelfs gratis te laten bezorgen.” zegt Anita Cautaers, directeur CAW Groep.
We bezorgen zorgbrieven aan gedetineerden waar ze een boodschap op kunnen schrijven voor bewoners van woonzorgcentra en residentiële settings. Zo zetten we in op verbinding tussen gedetineerden en de buitenwereld. Daarnaast faciliteren we in correspondentie tussen vrijwilligers en gedetineerden. We verspreiden brochures met tips hoe je via telefoon kan communiceren met je kind over het coronavirus.
Beperkte digitale mogelijkheden
“We merken dat iedereen die werkzaam is in de gevangenis heel wat inspanningen doet om de gevolgen van het isolement en het gebrek aan communicatiemogelijkheden op te vangen.” licht Anita Cautaers, directeur CAW Groep, toe. “We zien heel wat creatieve initiatieven ontstaan, niet enkel bij ons, maar ook vanuit andere sectoren en vanuit het justitiepersoneel. Al jaren signaleren wij dat het gebrek aan digitale mogelijkheden in de gevangenis het uitwerken van een goede hulp- en dienstverlening (op vlak van welzijn, onderwijs, gezondheidszorg, werk, cultuur en sport) in het gedrang brengt. De gevangenissen zijn op vlak van ICT en Telecom niet afgestemd op de realiteit van de huidige maatschappij. Deze crisis brengt de pijnpunten en de verschillen tussen de gevangenissen duidelijk naar voren. In sommige gevangenissen hebben gedetineerden slechts beperkte toegang tot een telefoon, in een paar gevangenissen zijn skypegesprekken mogelijk. We hopen dan ook dat de overheid het wegwerken van deze digitale achterstand meeneemt als prioriteit in hun toekomstig beleid.”
_____________________________________
Info en contact voor hulpvragen
0800 13 500
Interview
JWW-medewerker Aline Vervaeke – CAW Oost-Vlaanderen is bereid om een interview te geven. We hebben ook andere hulpverleners ter beschikking voor een interview.
