CAW op de 17de Europese onderzoeksconferentie over dakloosheid

Werkbezoek aan De Meander

Inloopcentrum De Meander vormde het decor voor een werkbezoek tijdens de conferentie, met als doel best practices te delen en innovatieve oplossingen te verkennen om dak- en thuisloosheid te vermijden. Met hun presentatie maakten de CAW-collega’s het internationale publiek wegwijs in onze aanpak achter preventieve woonbegeleiding en het Woonanker in Leuven.

Om de groeiende groep mensen die geconfronteerd worden met (dreigende) uithuiszetting perspectief te bieden, biedt CAW preventieve woonbegeleiding aan. Iemand kan aangemeld worden voor dit aanbod door een derde (de verhuurder, de gemeente…), waarna onze hulpverleners contact proberen te leggen met de cliënt om samen op zoek te gaan naar oplossingen. De collega’s namen het publiek tijdens de presentatie mee in de kernprincipes van preventieve woonbegeleiding, met als focus het vertrouwen winnen van de cliënt en de aandacht voor onderliggende problemen (denk hierbij aan mentale gezondheid). Ze benadrukten ook het belang van een goede timing om uithuiszetting te voorkomen. Wanneer een cliënt tijdig aangemeld wordt, geeft dat hulpverleners veel ruimte voor actie, wat resulteert in hogere succespercentages. Tot slot kregen we nog een interessante suggestie van een toehoorder uit Nederland. Daar werken ze binnen een gelijkaardig aanbod met ervaringsdeskundigen om zo nog meer toenadering te kunnen zoeken tot de cliënt.

In het tweede deel van het werkbezoek vertelden de Woonanker-collega’s over hun werking. De huisvestingscrisis in Vlaanderen dwingt een grote groep mensen om te vertrouwen op de private huurmarkt. Voor de meest kwetsbaren onder hen zijn er tal van obstakels, denk hierbij aan de hoge prijzen, gebrek aan kennis van huurwetgeving en discriminatie. In reactie op deze uitdagingen is het Woonanker in het leven geroepen, een samenwerking tussen de stad Leuven, OCMW Leuven, CAW Oost-Brabant en een aantal vrijwilligers. Het Woonanker ondersteunt sociaal kwetsbare individuen bij het verkennen én uitputten van hun rechten, de zoektocht naar huisvesting, biedt indien nodig ondersteuning bij de overgang naar een nieuw verblijf, en signaleert problemen op de huisvestingsmarkt. Daarnaast werken ze aan het uitbreiden van een netwerk van solidaire verhuurders en vastgoedkantoren, wat erg waardevol is om de toegang tot betaalbare en kwalitatieve huisvesting te verbeteren. Op de vraag of er in Europa gelijkaardige werkingen zijn reageerde een bezoeker uit het Verenigd Koninkrijk positief, met de vermelding dat hun initiatief nog in een experimentele fase zat.

In een wereld waar dak- en thuisloosheid een groeiend probleem is, blijft CAW Oost-Brabant zich inzetten met een divers aanbod, waaronder preventieve woonbegeleiding en het Woonanker Leuven. Onze deelname aan de 17de Europese onderzoeksconferentie over dakloosheid heeft ons gemotiveerd om te blijven werken aan het verbeteren van het leven van mensen in een moeilijke woonsituatie en kwetsbare gemeenschappen. Collega Jeroen woonde een aantal sessies van de conferentie bij. Hieronder lees je welke inspiratie hij hieruit haalde.

Indrukken van de 17de Europese onderzoeksconferentie over dakloosheid

Meer dan 230 aanwezigen van over heel Europa, met zelfs een delegatie uit Japan, verzamelden in het Maria-Theresiacollege te Leuven. De grootste opkomst voor een Feantsa onderzoeksconferentie ooit wist Feantsa voorzitter Kjell Larsson te vertellen. Het werden 2 boeiende dagen gevuld met seminaries waarin onderzoek en ervaringen uit de verschillende landen werden gepresenteerd, gevolgd door inspirerende gesprekken en nieuwe verbindingen. Een korte impressie van een aantal sessies die ik volgde.

Het werd nog maar eens duidelijk dat de uitdagingen nu én des te meer de komende decennia enorm zijn. Koen Hermans, bij het begin van de conferentie, en Magdalena Mostowska, in de laatste plenaire sessie, maakten uitdrukkelijk de verbinding tussen de aanpak van dakloosheid en effecten van migratie én de effecten van de klimaatverandering. “Native homelessness will be a minor problem compared to the effects on homelessness due to migration and climate change.” We kunnen deze thema’s niet los van elkaar zien.

Rapper Vanilla Ice inspireerde de collega’s uit Ierland in hun uitwerking van Housing First en het determineren van succesfactoren in de aanpak van dakloosheid. “Allright. Stop, Collaborate and Listen”, klonk het toepasselijk.  Ik volgde trouwens heel wat seminaries over Housing First. Nog maar eens kregen we de bevestiging van de effectiviteit van het model, uit alle hoeken van Europa!
Met veel bewondering luisterde ik naar de collega’s uit Nederland waar in het nationale actieplan Housing First een belangrijke plek kreeg én er op het terrein enorme stappen worden gezet. Tussen 2021-2023 werden bijvoorbeeld in Utrecht en 16 omliggende gemeenten meer dan 230 sociale woningen beschikbaar gesteld voor Housing First! Het gaat echt over keuzes maken op beleidsniveau.
De onderzoekers brachten een knap én kritisch onderzoek over zowel succesfactoren als tegenslagen. We gingen in gesprek over vragen als: wanneer is Housing First een succes? Als mensen een huis hebben? Of als mensen hun kwaliteit van leven ook stijgt? Bijzonder leerrijk en waardevolle contacten voor verdere uitwisseling.

Vanuit Zweden, België en Nederland kregen we onderzoek over structurele drempels in de samenleving voor dak- en thuislozen. De ‘precaritytrap’ en voorwaardelijkheid van welzijn/sociale zekerheid werd vanuit verschillende perspectieven pijnlijk blootgelegd. Het doet nadenken over hoe ons begrip en gebruik van het concept ‘kwetsbaarheid’ van invloed is op het formuleren van antwoorden op dak- en thuisloosheid.

Uiteraard kon een sessie over de problematiek van uithuiszettingen niet ontbreken. Vanuit Finland werd onderzoek teruggekoppeld over succesfactoren in het herhuisvesten van mensen na dakloosheid. Daarnaast werd er vanuit België zicht gegeven op de gevolgen van uithuiszettingen in de Brusselse context. Confronterend om te horen dat 1/3 van de uithuiszettingen uitgevoerd worden door een sociale huisvestingsorganisatie of welzijnspartner.

Op het einde van een lange dag wisten twee sprekers me toch nog met gemak te boeien.
Magdalena Mostowska beroerde de ganse zaal met haar uiteenzetting over kritische perspectieven in migratieonderzoek. Vanuit haar terreinervaring met migranten uit Polen in Brussel en meer recent de vluchtelingen uit Oekraïne hield ze een pakkend pleidooi om migratie te normaliseren om op die manier de sociale realiteit te reguleren en het gedrag van verschillende groepen en individuen te controleren. Om niet migratie maar mobiliteit van mensen te onderzoeken en dit voor de totale bevolking en niet enkel van migranten.

Juha Kaakinen (Y foundation Finland) tenslotte confronteerde ons met oncomfortabele vragen en enkele antwoorden die aanzetten tot reflectie. Zo onthoud ik zijn treffende uitspraak: “Housing First is not ending homelessness, housing ends homelessness.” Hij was ook kritisch in zijn onderzoek en constateert dat er nog al te vaak paternalisme heerst, zelfs in Housing First modellen, en we af moeten van “the doctor always knows what the cliënt needs.” Hij eindigde zijn betoog met een oproep tot “A feminist redefinition of Housing First”, wat op luid applaus werd onthaald.

Er was ook bewust veel ruimte gelaten om elkaar informeel te ontmoeten. Tijdens de koffiebreaks, op het dak van Museum M tijdens het diner of op de slotreceptie in het stadhuis. De uitdagingen zijn enorm en vaak gelijkaardig in vele Europese landen. Het beleid en de aanpak verschilt. Die uitwisseling, afstemming, inspiratie, expertise delen vond ik bijzonder waardevol. We hebben dakloosheid niet opgelost, maar ben wel overtuigd dat iedereen iets meeneemt naar het eigen netwerk. En dat zet aan tot beweging! En, we hebben nu ook een warme uitnodiging voor een werkbezoek in Japan. Tokio, here we come!